trugarez
Breton modifier
Étymologie modifier
- Du moyen breton trugarez (« miséricorde, merci »)[1], issu du vieux breton tru-car-auc (« miséricordieux »)[2] d’un composé celtique *trougo-karyā (« amour des malheureux »), dont le premier élément se retrouve dans truez (« pitié ») et le second dans karout (« aimer »)[3].
- À comparer au cornique tregereth, au gallois trugaredd, au vieil irlandais trôcaire et au gaélique écossais tròcair « compassion ».
- Attesté au sens de remerciement en 1580[4].
Nom commun modifier
Mutation | Singulier | Pluriel 1 | Pluriel 2 |
---|---|---|---|
Non muté | trugarez | trugarezioù | trugarezoù |
Adoucissante | drugarez | drugarezioù | drugarezoù |
Spirante | zrugarez | zrugarezioù | zrugarezoù |
trugarez \try.ˈɡɑː.re(s)\ féminin
- Clémence, indulgence, grâce, miséricorde.
- Ho cʼhasset am euz a-raok eme Jakok[sic : Jakob], evit ma kavjenn trugarez dirag va Aotrou. — (Histor zantel, in Feiz ha Breiz, no 54, 10/2/1866, page 42)
- Je les ai menés, dit Jacob, pour trouver grâce devant mon Seigneur.
- Ho cʼhasset am euz a-raok eme Jakok[sic : Jakob], evit ma kavjenn trugarez dirag va Aotrou. — (Histor zantel, in Feiz ha Breiz, no 54, 10/2/1866, page 42)
- Merci, remerciement.
- Goude ar glav e skign an heol e vannoù tomm e dibenn an hañv, ha laboused distagellet a gan o zrugarez gant ur geiz sederaet. — (A. H., Koadour Kerneblecʼh, in Al Liamm, no 50, mai–juin 1955, page 10)
- Après la pluie, le soleil répand ses rayons chauds à la fin de l’été, et des oiseaux volubiles chantent leur remerciement d’un gazouillement égayé.
- Gant ar spi e komprenot mat ac'hanomp e kasomp deoc'h en a-raok, Aotrou Pennrener, hon trugarezioù. — (Skingomz ha skinwel, Lizher da Bennrener an O.R.T.F., in Al Liamm, no 157, mars-avril 1973, page 168)
- Dans l’espoir que vous nous comprendrez, nous vous adressons, Monsieur le Directeur Général, nos remerciements.
- Goude ar glav e skign an heol e vannoù tomm e dibenn an hañv, ha laboused distagellet a gan o zrugarez gant ur geiz sederaet. — (A. H., Koadour Kerneblecʼh, in Al Liamm, no 50, mai–juin 1955, page 10)
Dérivés modifier
Interjection modifier
trugarez \try.ˈɡɑː.re(s)\ féminin
- Merci ; ne doit s’utiliser que pour remercier une personne à qui on souhaite témoigner sa reconnaissance.
- « Ya, ya, barrek oun war ar micheriou-se. Mont a ran dioustu da welout. Kenavo, ha trugarez ». — (Jakez Riou, Troiou-kamm Alanig al Louarn 2, Gwalarn, 1936, page 82)
- « Oui, oui, je m’y connais dans ces métiers-là. Je vais voir tout de suite. Au revoir, et merci ».
- Trugarez, tad-kozh, ha Doue d'ho pennigo ! — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl /3, Éditions Al Liamm, 1988, page 180)
- Merci, grand-père, et Dieu vous bennisse !
- « Trugarez, Aotrou abad, a-greiz kalon ! » — (Roperzh ar Mason, Evit ket ha netra, Skridoù Breizh, Ar Baol, 1951, page 147)
- Merci, Monsieur l’Abbé, du fond du cœur !
- « Ya, ya, barrek oun war ar micheriou-se. Mont a ran dioustu da welout. Kenavo, ha trugarez ». — (Jakez Riou, Troiou-kamm Alanig al Louarn 2, Gwalarn, 1936, page 82)
- (Par extension) Droit, autorisation.
Dérivés modifier
Prononciation modifier
- Ploudiry (France) : écouter « trugarez [Prononciation ?] »
Références modifier
- ↑ Jehan Lagadeuc, Catholicon, Tréguier, 1499
- ↑ Léon Fleuriot, A Dictionary of Old Breton - Dictionnaire du vieux breton - Part I, Toronto, 1985
- ↑ Victor Henry, Lexique étymologique des termes les plus usuels du breton moderne, J. Plihon et L. Hervé, Rennes, 1900 → lire sur wikisouce
- ↑ Martial Ménard, Devri : Le dictionnaire diachronique du breton, 2018 → consulter cet ouvrage