Breton modifier

Étymologie modifier

(1752)[1] De *en-bes  composé de en (« dans ») et de biz (« doigt »), littéralement « [ce qui entre] dans le doigt »[2].

Nom commun modifier

Singulier Pluriel
envez envezioù

envez \ˈɛn.ves\ masculin

  1. Virole, anneau.
    • Eus an dolzennad aour e reas Vissurix eur cʼhelc'h-cʼhoari lugernus gand ar vazig anezan ; eus an dolzennad arcʼhant e voe oberiet gantan eur wareg hag he daouzek saez, hag eus an dolzennad arem eur re cʼhoafiou-bann gant peb a envez. — (Emil Ernod, Meven Mordiern, Fransez Vallée, Sketla Segobrani, volume 2, Prud'homme, Saint-Brieuc, 1924, page 18)
      Du lingot d’or, Vissurix fit un cerceau brillant avec son bâtonnet ; du lingot d’argent il fabriqua un arc et ses douze flèches et du lingot de bronze une paire de javelots avec une virole chacun.
    • Dercʼhel ar wareg, ho precʼh war astenn, gand ho tourn kleiz krog en dournell dindan an envez-kouevr. — (Fransez Vallée, Ar gwaregata - Cʼhoari ar saez, Les presses bretonnes, Saint-Brieuc, 1947, page 12)
      Tenir l’arc, votre bras tendu, avec votre main gauche tenant la poignée sous l’anneau de cuivre.
    • Da skrivañ hor boa dougoù-pluenn, e koad livet ruz peurliesañ, gant un envez metal lufr. — (Roparz Hemon, Eñvorennoù yaouankiz, in Al Liamm, no 62, mai-juin 1957, page 16)
      Pour écrire nous avions des porte-plumes, en bois peint en rouge le plus souvent, avec une virole en métal brillant.
  2. Douille.
    • Tennoù fuzuilh brezel a oa tennet cʼhoazh. Seizh envez a oa dastumet war al lecʼh. — (Yann Riou, Stourm etre ar vrodelourien - Liseidi ha sudierien er meskaj, in Bremañ, no 112, janvier 1991, page 16)
      Des coups de fusil de guerre furent encore tirés. Sept douilles furent ramassées sur place.

Dérivés modifier

Références modifier

  1. Martial MénardDevri : Le dictionnaire diachronique du breton, 2018 → consulter cet ouvrage
  2. Victor Henry, Lexique étymologique des termes les plus usuels du breton moderne, J. Plihon et L. Hervé, Rennes, 1900lire sur wikisouce