Breton modifier

Étymologie modifier

Du moyen breton trugarez (« miséricorde, merci »)[1], issu du vieux breton tru-car-auc (« miséricordieux »)[2] d’un composé celtique *trougo-karyā (« amour des malheureux »), dont le premier élément se retrouve dans truez (« pitié ») et le second dans karout (« aimer »)[3].
À comparer au cornique tregereth, au gallois trugaredd, au vieil irlandais trôcaire et au gaélique écossais tròcair « compassion ».
Attesté au sens de remerciement en 1580[4].

Nom commun modifier

Mutation Singulier Pluriel 1 Pluriel 2
Non muté trugarez trugarezioù trugarezoù
Adoucissante drugarez drugarezioù drugarezoù
Spirante zrugarez zrugarezioù zrugarezoù

trugarez \try.ˈɡɑː.re(s)\ féminin

  1. Clémence, indulgence, grâce, miséricorde.
    • Ho cʼhasset am euz a-raok eme Jakok[sic : Jakob], evit ma kavjenn trugarez dirag va Aotrou. — (Histor zantel, in Feiz ha Breiz, no 54, 10/2/1866, page 42)
      Je les ai menés, dit Jacob, pour trouver grâce devant mon Seigneur.
  2. Merci, remerciement.
    • Goude ar glav e skign an heol e vannoù tomm e dibenn an hañv, ha laboused distagellet a gan o zrugarez gant ur geiz sederaet. — (A. H., Koadour Kerneblecʼh, in Al Liamm, no 50, mai–juin 1955, page 10)
      Après la pluie, le soleil répand ses rayons chauds à la fin de l’été, et des oiseaux volubiles chantent leur remerciement d’un gazouillement égayé.
    • Gant ar spi e komprenot mat ac'hanomp e kasomp deoc'h en a-raok, Aotrou Pennrener, hon trugarezioù. — (Skingomz ha skinwel, Lizher da Bennrener an O.R.T.F., in Al Liamm, no 157, mars-avril 1973, page 168)
      Dans l’espoir que vous nous comprendrez, nous vous adressons, Monsieur le Directeur Général, nos remerciements.

Dérivés modifier

Interjection modifier

trugarez \try.ˈɡɑː.re(s)\ féminin

  1. Merci ; ne doit s’utiliser que pour remercier une personne à qui on souhaite témoigner sa reconnaissance.
    • « Ya, ya, barrek oun war ar micheriou-se. Mont a ran dioustu da welout. Kenavo, ha trugarez ». — (Jakez Riou, Troiou-kamm Alanig al Louarn 2, Gwalarn, 1936, page 82)
      « Oui, oui, je m’y connais dans ces métiers-là. Je vais voir tout de suite. Au revoir, et merci ».
    • Trugarez, tad-kozh, ha Doue d'ho pennigo ! — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl /3, Éditions Al Liamm, 1988, page 180)
      Merci, grand-père, et Dieu vous bennisse !
    • « Trugarez, Aotrou abad, a-greiz kalon ! » — (Roperzh ar Mason, Evit ket ha netra, Skridoù Breizh, Ar Baol, 1951, page 147)
      Merci, Monsieur l’Abbé, du fond du cœur !
  2. (Par extension) Droit, autorisation.

Dérivés modifier

Prononciation modifier

Références modifier