Voir aussi : -idus

Latin modifier

Étymologie modifier

Souvent écrit eidus dans les inscriptions. Selon Macrobe, c’est le déverbal de iduo (« diviser »), mais Macrobe est le seul à utiliser ce verbe qu’il pourrait avoir créé pour expliquer idus comme mot signifiant « division du mois ».
On pourrait[1] le rapprocher du sanscrit इन्दु, indu (« goutte, boule, lune [peut-être pleine lune] »), apparenté[2] au grec ancien οἶδος, oïdos (« grosseur »).

Nom commun modifier

Cas Pluriel
Nominatif idūs
Vocatif idūs
Accusatif idūs
Génitif iduum
Datif idibus
Ablatif idibus

īdus \ˈiːduːs\ féminin pluriel

  1. Ides, quinzième jour des mois de mars, de mai, de juillet et d’octobre dans le calendrier des anciens Romains, et le treizième des autres mois → voir calendae et nonae.
    • res ante idus acta sic est: nam haec idibus mane scripsi — (Cicéron, Epistulae ad familiares [Lettres aux amis], 1, 1, 3)
    • duas epistulas accepi postridie idus, alteram eo die datam, alteram idibus — (Cicéron, Att., 15, 17, 1)
    • idus Januarias — (Jules César, B.C., 1, 5, 4)
    • omnia licet concurrant: idus Martiae consolantur — (Cicéron, Att., 14, 4, 2)
    • stulta jam iduum Martiarum est consolatio — (Cicéron, Att., 15, 4, 2)
    • si quid vellent, a. d. idus Apr. reverterentur — (Jules César, B.G., 1, 7)
    • iduum Septembrium dies — (Tacite, A., 2, 32)
    • postero iduum dierum — (Tacite, H., 1, 26)
      après les ides.
  2. (Finance) Les intérêts étaient dus aux ides :
    • fenerator Alphius, Jam jam futurus rusticus, Omnem redegit idibus pecuniam, Quaerit Kalendis ponere — (Horace, Epod., 2, 69)
    • diem pecuniae Idus Novembres esse — (Cicéron, Att., 10, 5, 3)
    • jam vel sibi habeat nummos, modo numeret Idibus — (Cicéron, Att., 14, 20, 2)
    • praetermitto ruinas fortunarum tuarum, quas omnes impendere tibi proximis Idibus senties — (Cicéron, Cat., 1, 6, 14)
  3. (Éducation) C’est également le jour du paiement des frais de scolarité, du minerval.
    • (pueri) Ibant octonis referentes idibus aera — (Horace, S., 1, 6, 75 ; v. Orell., ed h. 1)

Dérivés modifier

Dérivés dans d’autres langues modifier

Anagrammes modifier

Voir aussi modifier

  • idus sur l’encyclopédie Wikipédia (en latin)  

Références modifier