kiam
EspérantoModifier
ÉtymologieModifier
- De ki- (préfixe corrélatif interrogatif et relatif) et de -am (suffixe corrélatif marquant le temps).
Adverbe interrogatif Modifier
kiam \ˈki.am\ mot-racine UV
- Quand.
- Kiam vi alvenis?
- Quand es-tu arrivé ?
- Kiam vi alvenis?
Conjonction Modifier
kiam \ˈki.am\ mot-racine UV
- Quand.
- Kiam mi estos lavinta min. — (Louis de Beaufront, Grammaire et exercices de la langue internationale espéranto, 1906)
- Quand je me serai lavé.
- Kiam mi trastumblis la dezerton
kiam mi vagadis tute sola… — (Claude Piron)- Alors que je traversais le désert d’un pas chancelant
alors que j’errais longuement, totalement seul…
- Alors que je traversais le désert d’un pas chancelant
- “Kiam vi ekskluzivis la neebla, tio, kio restas, kvankam neprobable, sendube estas vera.” — (Arthur Conan Doyle, eo:, 1905)
- « Lorsque vous avez éliminé l’impossible, ce qui reste, aussi improbable que cela paraisse, doit être la vérité. »
- Kiam mi estos lavinta min. — (Louis de Beaufront, Grammaire et exercices de la langue internationale espéranto, 1906)
Adverbe relatif Modifier
kiam \ˈki.am\ mot-racine UV
- Où (dans un sens temporel).
- 2001 estas la jaro, kiam la 21-a jarcento komenciĝis.
- 2001 est l’année où le XXIe siècle a commencé.
- 2001 estas la jaro, kiam la 21-a jarcento komenciĝis.
NotesModifier
- Tiam est souvent corrélatif de kiam :
- Kiam vi montros al mi la kaŭzon, kiu vin igas fari malbonon al mi, tiam mi permesos al vi mordi min.
- Quand tu me montreras la cause qui te fait me faire du mal, alors je te permettrai de me mordre.
- Kiam vi montros al mi la kaŭzon, kiu vin igas fari malbonon al mi, tiam mi permesos al vi mordi min.
- Bien que cela ne fasse pas l'objet d'une règle impérative, l'usage est de faire précéder la préposition par une virgule, suivant l'usage allemand. Lorsque le pronom introduit une incise, le même usage encadre cette incise par deux virgules :
- skribu, kiam vi alvenos, kaj mi iros atendi.
- écris quand tu arrives, et j'irai t'attendre.
- skribu, kiam vi alvenos, kaj mi iros atendi.
Vocabulaire apparenté par le sensModifier
Corrélatifs en espéranto, ou tabelvortoj {cat} | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Intention | indéfini | question | désignation | totalité | négation | |
Préfixe | i- | ki- | ti- | ĉi- | neni- | |
Suff. | Sens | un quelconque, un certain — |
quel — ?! lequel — |
ce — là | tout — chaque — |
aucun — |
-o | chose, situation | io(n) | kio(n) | (ĉi) tio(n) | ĉio(n) | nenio(n) |
-u | personne (si seul) | iu(j/n) | kiu(j/n) | (ĉi) tiu(j/n) | ĉiu(j/n) | neniu(j/n) |
sélection (si + substantif) | ||||||
-a | qualité | ia(j/n) | kia(j/n) | (ĉi) tia(j/n) | ĉia(j/n) | nenia(j/n) |
-e | lieu | ie(n) | kie(n) | (ĉi) tie(n) | ĉie(n) | nenie(n) |
-es | possession | ies | kies | (ĉi) ties | ĉies | nenies |
-el | manière | iel | kiel | (ĉi) tiel | ĉiel | neniel |
-al | cause | ial | kial | (ĉi) tial | ĉial | nenial |
-am | temps | iam | kiam | (ĉi) tiam | ĉiam | neniam |
-om | quantité | iom | kiom | (ĉi) tiom | ĉiom | neniom |
Rem: Le néologisme ali (autre) est très critiqué et non inclus dans ce tableau |
PrononciationModifier
- (Région à préciser) : écouter « kiam [ˈki.am] »
- Pays-Bas (partie continentale) (Wijchen) : écouter « kiam [Prononciation ?] »
- Brésil : écouter « kiam [Prononciation ?] »
- France (Toulouse) : écouter « kiam [Prononciation ?] »
- France (Vosges) : écouter « kiam [Prononciation ?] »
RéférencesModifier
BibliographieModifier
- E. Grosjean-Maupin, Plena Vortaro de Esperanto, SAT, Parizo, 1934 (racine U.V-4OA)
- kiam sur le site Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (PIV)
- kiam sur le site Reta-vortaro.de (RV)
- Racine "kiam" présente dans le dictionnaire des racines « Universala Vortaro » (R1 de l’Akademio de Esperanto).